สมัยก่อนมีเรือตังเกเยอะมากตามจังหวัดชายฝั่งทะเลโดยเฉพาะที่สมุทรสาคร จนเรือตังเกเป็นที่รู้จักทั่วไทย แต่รู้ไหมว่าเรือตังเกมีที่เป็นมาอย่างไร
ย้อนไปเมื่อปี 2468 ได้มีเรือของชาวจีนเข้ามาทำการประมงในอ่าวไทย โดยใช้เรือใบขนาดใหญ่ และเรือเล็กที่เรียกว่า “เรือโล้” อีก 2 ลำทำการวางอวนล้อมจับปลาที่อยู่บริเวณผิวน้ำ ตามชายฝั่งทะเล โดยเฉพาะปลาทู ซึ่งเรียกว่า “อวนตังเก” หรือ “เรือตังเก”
“ตังเก” จึงเป็นคำจากภาษาจีน ตามศัพท์แปลว่า “นายจ้างลูกจ้าง” ที่เรียกแบบนี้ สันนิษฐานว่าอาจมาจากการที่อวนตังเกต้องมีเรือใหญ่หนึ่งลำ และเรือบริวารที่เป็นเรือโล้ลำเล็กอีก 2 ลำ
นอกจากนั้น ยังมีชาวญี่ปุ่นจากโอกินาวาเข้ามาจับปลาตามแนวหินปะการังใกล้เกาะต่าง ๆ ของไทยโดยใช้อวนญี่ปุ่น
กรณีดังกล่าวเป็นเหตุให้ไทยต้องออก พ.ร.บ. ว่าด้วยสิทธิจับสัตว์น้ำในเขตจับสัตว์น้ำสยาม พ.ศ. 2477 เพื่อห้ามคนต่างชาติมาทำการประมงในน่านน้ำไทย ต่อมาได้ปรับปรุงออกเป็น พ.ร.บ. ว่าด้วยสิทธิการประมงในเขตประมงไทย พ.ศ. 2482 ซึ่งใช้มาจนถึงปัจจุบัน
อย่างไรก็ดี คนไทยที่เคยออกเรือตังเกของคนจีนได้นำสิ่งที่ได้เรียนรู้มาทำการประมงโดยใช้เรือตังเกเองบ้าง และในปี 2478 เรือตังเกเริ่มมีการทดลองใช้เครื่องยนต์แทนใบเรือ
เรือตังเกมีเก๋ง 2 ชั้น ชั้นล่างติดตั้งเครื่องยนต์ ชั้นบนเป็นที่สำหรับผู้ควบคุมเรือ และมีเสากระโดงสูง บนยอดเสามักทำเป็นแป้นกลมมีรั้วเตี้ยล้อมรอบสำหรับไต้ก๋งขึ้นไปดูหาฝูงปลา เรียกว่า “รังกา” เนื่องจากคงคล้ายรังของนกกา ด้านท้ายเรือมีที่สำหรับโรยอวนลงน้ำ ด้านหัวเรือมีที่สำหรับกว้านอวนขึ้น
เรือตังเกมีเรือโล้ 2 ลำซึ่งจะพ่วงไปด้วย เมื่อพบฝูงปลา เรือใหญ่จะแล่นไปดักหน้าห่างพอสมควร แล้วปล่อยเรือโล้และวางอวน เรือโล้แต่ละลำจะลากปลายอวนแต่ละข้างให้อวนล้อมรอบฝูงปลา แล้วรีบส่งเชือกปลายอวนให้เรือใหญ่เพื่อผูกยึดกับเรือและดึงสายมาน ปิดก้นถุงอวนก่อนกว้านยกอวนที่มีปลาขึ้นเรือ
ต่อมามีการนำอวนล้อมจับแบบใช้เรือลำเดียวที่เรียกว่า “อวนดำ หรืออวนฉลอม” มาใช้ ทำให้เรือตังเกค่อย ๆ ลดลง จนปี 2520 เรือต้งเกได้หมดไปจากอ่าวไทย
เรือตังเกเป็นที่นิยมในอดีตมาก จนมีเพลงดังที่เกี่ยวกับเรือตังเก ได้แก่ “เพลงไอ้หนุ่มตังเก” ที่ขับร้องโดยไพรวัลย์ ลูกเพชร ซึ่งได้รับรางวัลเสาอากาศทองคำพระราชทานในปี 2521
และ “เพลงตังเก” แต่งและขับร้องโดยพงษ์เทพ กระโดนชำนาญ ในปี 2533 ซึ่งนับเป็นเพลงที่ดีที่สุดของพงษ์เทพด้วย
นอกจากนี้ ยังมีการสร้างหนังเรื่อง “ไอ้หนุ่มตังเก” แสดงโดยสมบัติ เมทะนี และปิยะมาศ โมนยะกุล ออกฉายในปี 2522 อีกด้วย
รู้อย่างนี้แล้ว วันนี้ว่าง ๆ ก็มาร้องเพลงไอ้หนุ่มตังเกและเพลงตังเกเพื่อระลึกถึงเรือตังเก เรือดังในอดีตกันหน่อยนะ ?
ขอบคุณบทความโดย สุวันชัย แสงสุขเอี่ยม
มิวสิควีดีโอ จากยูทรูป..พงษ์เทพ กระโดนชํานาญ,ไพรวัลย์ ลูกเพชร
ป.ล. จัดเพลงมาให้ด้วยเผื่ออยากฟัง
เพลงไอ้หนุ่มตังเก
https://www.youtube.com/watch?v=hRXXYp1MHbc
เพลงตังเก
https://www.youtube.com/watch?v=CgAFDSrN4ec
